Trong bối cảnh năm 2024, Việt Nam đang chứng kiến một sự thay đổi đáng kể về tỷ lệ sinh. Mức sinh trung bình hiện nay chỉ đạt 1,91 con/phụ nữ, đây là con số thấp nhất trong lịch sử, cho thấy một xu hướng giảm mạnh so với những năm trước đây, đặc biệt là những năm có nhiều sự kiện tốt đẹp như năm Rồng.
Thực tế cho thấy, tỷ lệ sinh đang có xu hướng giảm dần qua từng năm, điều này không chỉ ảnh hưởng đến cấu trúc dân số mà còn tác động đến nhiều lĩnh vực khác trong xã hội.
Tình hình sinh sản tại các khu vực
Theo kết quả điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024, tổng tỷ suất sinh (TFR) ở khu vực thành phố chỉ đạt 1,67 con/phụ nữ, trong khi đó khu vực nông thôn lại cao hơn với 2,08 con/phụ nữ. Đáng chú ý, có tới 32 tỉnh, thành phố có tỷ lệ sinh thấp hơn mức sinh thay thế, tức là dưới 2,1 con/phụ nữ.
Trong số đó, 25 tỉnh, thành phố có tỷ lệ sinh gần mức thay thế, trong khi chỉ có 6 địa phương có tỷ lệ sinh cao hơn mức này, với con số trên 2,5 con/phụ nữ.
TP HCM hiện đang là địa phương có tỷ lệ sinh thấp nhất cả nước với chỉ 1,39 con/phụ nữ, trong khi Hà Giang lại dẫn đầu với tỷ lệ sinh cao nhất, đạt 2,69 con/phụ nữ, gần gấp đôi so với TP HCM.
Vùng Trung du miền núi phía Bắc hiện đang có tỷ lệ sinh cao nhất cả nước, với phụ nữ ở đây trung bình sinh 2,34 con, mặc dù con số này đã giảm so với các năm trước.
Đặc điểm sinh sản tại các vùng miền
Tại Tây Nguyên, tỷ lệ sinh trung bình là 2,24 con/phụ nữ. Trong khi đó, Kon Tum là tỉnh có tỷ lệ sinh cao nhất trong vùng với 2,57 con/phụ nữ, ngược lại, Lâm Đồng lại có tỷ lệ sinh thấp nhất với chỉ 1,94 con/phụ nữ.
Ở vùng Đồng bằng sông Hồng, Nam Định là tỉnh có tỷ lệ sinh cao nhất với 2,5 con/phụ nữ, tiếp theo là Hưng Yên và Ninh Bình với 2,42 con/phụ nữ. Mức sinh chung của vùng này đạt 2,07 con/phụ nữ.
Trong khu vực miền Bắc, TP Hà Nội là nơi có tỷ lệ sinh thấp nhất với 1,86 con/phụ nữ, trong khi Hòa Bình và Quảng Ninh gần đạt mức sinh thay thế với 2,05 và 2,06 con.
Quyền quyết định sinh con của các cặp vợ chồng
Các chuyên gia cho rằng, sự giảm sút này là dấu hiệu cho thấy mức sinh của Việt Nam đang có xu hướng giảm nhanh chóng. Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc cho thấy, khi tỷ lệ sinh đã giảm thì rất khó để phục hồi.
Đề xuất mới trong Dự thảo Luật Dân số cho phép các cặp vợ chồng tự quyết định về số con, thời gian sinh con và khoảng cách giữa các lần sinh, dựa trên điều kiện cá nhân và gia đình.
Đặc biệt, dự thảo này còn đề xuất kéo dài thời gian nghỉ thai sản cho lao động nữ khi sinh con thứ hai từ 6 tháng lên 7 tháng, nhằm hỗ trợ tốt hơn cho phụ nữ trong việc nuôi dạy con cái.
Việt Nam đã đạt mức sinh thay thế từ năm 2006 và duy trì ổn định trong suốt 15 năm qua. Tuy nhiên, trong ba năm gần đây, mức sinh đã có dấu hiệu giảm mạnh, và dự báo sẽ tiếp tục giảm trong thời gian tới.
