Gần đây, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã công bố Hướng dẫn 15, điều chỉnh Hướng dẫn 05 về việc thực hiện Quy định 69 của Bộ Chính trị liên quan đến kỷ luật tổ chức đảng và đảng viên. Hướng dẫn này sẽ có hiệu lực từ ngày 20-3, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong chính sách dân số của Việt Nam.
Hiện nay, mức sinh của Việt Nam đang nằm trong nhóm 5 nước có tỷ lệ sinh thấp nhất khu vực Đông Nam Á, điều này cho thấy sự cần thiết phải điều chỉnh các chính sách liên quan đến dân số.
Trong hướng dẫn mới, các quy định tại điểm 8.1 và 8.2 trong Hướng dẫn 05 đã được loại bỏ. Những quy định này trước đây yêu cầu xem xét và xử lý kỷ luật đối với các hành vi vi phạm chính sách dân số, bao gồm cả việc sinh con thứ ba trở lên.
Hướng dẫn mới cũng bổ sung một điểm quan trọng tại mục 8.3, nêu rõ rằng “không xem xét xử lý đối với hành vi quy định tại khoản 2 Điều 1 Pháp lệnh số 08/2008/PL-UBTVQH12 ngày 27-12-2008 sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh dân số năm 2003”. Điều này có nghĩa là việc sinh một hoặc hai con sẽ không còn bị coi là vi phạm, trừ những trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định.
Với sự thay đổi này, từ ngày 20-3, đảng viên sinh con thứ ba trở lên sẽ không còn bị kỷ luật. Việc sinh con thứ ba không còn được xem là hành vi vi phạm để xử lý kỷ luật Đảng, điều này thể hiện sự thay đổi tích cực trong quan điểm về chính sách dân số.
Đây là một bước đi cụ thể hóa chỉ đạo của Bộ Chính trị trong công văn số 13421 ngày 17-2, sau khi đánh giá 7 năm thực hiện Nghị quyết số 21 về công tác dân số trong bối cảnh mới.
Trước đó, trong phiên họp ngày 14-2, Bộ Chính trị đã xem xét đề xuất của Ủy ban Kiểm tra Trung ương về việc rà soát các quy định liên quan đến xử lý vi phạm chính sách dân số, cùng với báo cáo của Ban cán sự Đảng bộ Y tế về việc thực hiện Nghị quyết 21 của Trung ương khóa XII.
Bộ Chính trị đã giao cho Ủy ban Kiểm tra Trung ương tham mưu và sửa đổi các quy định liên quan đến xử lý vi phạm chính sách dân số, đồng thời chủ động điều chỉnh Hướng dẫn số 05 ngày 22-11-2022 theo hướng không xử lý kỷ luật đối với trường hợp sinh con thứ ba trở lên.
Chủ trương không hồi tố những trường hợp đã bị xử lý kỷ luật cũng đã được Bộ Chính trị đồng thuận, điều này cho thấy sự công bằng và nhân văn trong việc thực hiện chính sách.
Trước đó, Bộ Y tế đã trình cấp có thẩm quyền về việc bãi bỏ các quy định không còn phù hợp liên quan đến xử lý vi phạm chính sách dân số, trong đó có việc bãi bỏ xử lý vi phạm với quy định về số con.
Theo thông tin từ Bộ Y tế, mức sinh của Việt Nam hiện đang ở mức thấp, nằm trong top 5 nước có tỷ lệ sinh thấp nhất khu vực Đông Nam Á. Cụ thể, tỷ lệ sinh trên toàn quốc đã giảm xuống dưới mức sinh thay thế, từ 2,11 con/phụ nữ năm 2021 xuống 2,01 năm 2022.
Chỉ số này tiếp tục giảm xuống còn 1,96 con/phụ nữ năm 2023 và dự báo sẽ còn tiếp tục giảm trong những năm tới, cho thấy sự cần thiết phải có những điều chỉnh kịp thời trong chính sách dân số.
