Ngày 11 tháng 7 vừa qua, một sự kiện quan trọng đã diễn ra khi Bộ Y tế kết hợp với Quỹ Dân số Liên hợp quốc tổ chức lễ mít tinh kỷ niệm Ngày Dân số Thế giới 2025. Sự kiện này mang đến một thông điệp mạnh mẽ về quyền tự quyết trong vấn đề sinh sản, đặc biệt trong bối cảnh xã hội đang có nhiều thay đổi.
Trong buổi lễ, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã nhấn mạnh rằng Pháp lệnh Dân số sửa đổi năm 2025 đã được thông qua, trong đó tôn trọng quyền tự quyết về sinh sản của mỗi cá nhân và cặp vợ chồng. Điều này không chỉ phù hợp với sức khỏe và điều kiện của họ mà còn hoàn toàn tự nguyện, thể hiện tinh thần của Ngày Dân số Thế giới năm nay.
Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong hơn 30 năm qua, như kiểm soát tốt tốc độ gia tăng dân số và bước vào giai đoạn “cơ cấu dân số vàng”. Điều này đã góp phần thúc đẩy kinh tế, giảm bất bình đẳng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Tuổi thọ trung bình của người dân Việt Nam vào năm 2024 dự kiến đạt 74,7 tuổi, cao hơn nhiều so với các quốc gia có mức thu nhập tương tự.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cũng chỉ ra rằng tỷ suất sinh đang giảm mạnh, hiện chỉ còn 1,91 con mỗi phụ nữ, mức thấp nhất trong lịch sử. Điều này đang đặt ra nhiều thách thức cho Việt Nam, đặc biệt là tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh với tỷ lệ 111,4 bé trai trên 100 bé gái. Ngoài ra, tỷ lệ tảo hôn và hôn nhân cận huyết ở một số khu vực vẫn còn cao, gây ảnh hưởng đến chất lượng dân số.
Đề Xuất Các Chính Sách Mới Để Nâng Cao Chất Lượng Dân Số
Bộ Y tế hiện đang hoàn thiện dự thảo Luật Dân số và Chương trình mục tiêu chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035. Dự luật này dự kiến sẽ được trình Quốc hội vào tháng 10 tới, với nhiều đề xuất đáng chú ý như chế độ nghỉ thai sản ưu đãi, hỗ trợ tài chính cho các gia đình khi sinh con, và các biện pháp hỗ trợ phụ nữ mang thai thực hiện sàng lọc trước sinh.
Bên cạnh đó, Bộ Y tế cũng đề xuất xây dựng các cơ sở chăm sóc người cao tuổi, quy định việc tư vấn sức khỏe trước hôn nhân, và đẩy mạnh các chương trình sàng lọc và điều trị trước sinh. Mục tiêu là duy trì mức sinh thay thế và nâng cao chất lượng dân số.
Ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số, cho biết Luật Dân số đang được xây dựng với nguyên tắc lấy con người làm trung tâm. Điều này có nghĩa là Việt Nam sẽ bãi bỏ giới hạn số con, cho phép các cặp vợ chồng tự quyết định về việc sinh con mà không bị áp lực từ các quy định cũ.
Thực Trạng và Những Thách Thức Đặt Ra
Ông Matt Jackson, Trưởng đại diện của Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam, đã ghi nhận những nỗ lực của Việt Nam trong việc đảm bảo quyền tự quyết về sinh sản cho mọi người. Ông nhấn mạnh rằng không thể có sự phát triển bền vững nếu thiếu đi quyền tự quyết này.
Theo báo cáo về tình trạng dân số thế giới 2025 của Quỹ Dân số Liên hợp quốc, một khảo sát cho thấy cứ 5 người thì có 1 người không thể đạt được số con như mong muốn. Hơn một nửa số người tham gia khảo sát cho rằng các yếu tố kinh tế là rào cản lớn nhất đối với việc làm cha mẹ, và trên 40% người trên 50 tuổi cho biết họ không đạt được quy mô gia đình mà họ mong muốn.
