Trong thời đại hiện nay, nước ngọt đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của nhiều người. Tuy nhiên, việc lạm dụng loại đồ uống này có thể dẫn đến những hệ lụy sức khỏe nghiêm trọng. Một trường hợp điển hình là một nam thanh niên 28 tuổi ở Hà Nội, người đã phải nhập viện trong tình trạng nguy kịch do hậu quả của việc tiêu thụ quá nhiều nước ngọt và trà sữa.
Việc tiêu thụ đồ uống có đường không chỉ làm tăng nguy cơ béo phì mà còn gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác. Theo thông tin từ gia đình, bệnh nhân đã có tiền sử béo phì và gout mạn tính. Đáng chú ý, chỉ trong vòng hai tuần, anh đã tăng hơn 10 kg do thói quen uống nước ngọt và trà sữa thường xuyên.
Bác sĩ Nguyễn Đăng Quân, Phó Trưởng Khoa Điều trị tích cực tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương, cho biết bệnh nhân đã mắc hội chứng ngừng thở khi ngủ, một tình trạng thường gặp ở những người có bệnh lý nền như béo phì và tiểu đường. Ông nhấn mạnh rằng việc tiêu thụ quá nhiều đồ uống có đường là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến các bệnh lý mạn tính như tiểu đường và bệnh tim mạch.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), lượng tiêu thụ đồ uống có đường tại Việt Nam đã tăng gấp bốn lần trong vòng 14 năm, từ 18,5 lít/người vào năm 2009 lên 66,5 lít/người vào năm 2023. Trung bình, mỗi người dân Việt Nam tiêu thụ khoảng 46,5 gam đường tự do mỗi ngày, gần đạt mức giới hạn tối đa 50 gram/ngày và cao gần gấp đôi so với khuyến cáo của WHO.
Năm 2023, con số này đã lên tới gần 70 lít đồ uống có đường mỗi người, tương đương với khoảng 1,3 lít mỗi tuần, một mức tiêu thụ có thể gây hại cho sức khỏe nếu duy trì lâu dài.
Tiến sĩ Angela Pratt, đại diện của WHO tại Việt Nam, cảnh báo rằng đường không có giá trị dinh dưỡng và việc tiêu thụ đồ uống có đường thường xuyên có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Đáng chú ý, tình trạng bệnh không lây nhiễm tại Việt Nam đang gia tăng nhanh chóng, với tỷ lệ thừa cân và béo phì tăng từ 15,6% vào năm 2015 lên 19,6% vào năm 2021. Tình trạng này đặc biệt nghiêm trọng ở trẻ em và thanh thiếu niên, với tỷ lệ tăng gấp đôi trong vòng 10 năm qua. Việc tiêu thụ đồ uống có đường thường xuyên làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường tuýp 2, bệnh tim, đột quỵ và ung thư.
Để đối phó với tình trạng này, bà Đinh Thị Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), đã dẫn chứng một nghiên cứu từ 75 quốc gia cho thấy việc tiêu thụ đồ uống có đường từ khi còn nhỏ làm tăng nguy cơ thừa cân và béo phì khi trẻ lên 5 tuổi. Cụ thể, mỗi 100ml đồ uống có đường uống thêm mỗi ngày làm tăng 1,2 lần nguy cơ thừa cân khi trẻ 6 tuổi.
Giải pháp áp thuế để giảm tiêu thụ
Trước tình hình đáng báo động này, các chuyên gia đã đề xuất áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường như một biện pháp cấp bách nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Bà Angela Pratt cho rằng việc áp thuế sẽ làm tăng giá thành của các loại đồ uống này, từ đó giảm mức tiêu thụ của người dân. “Đây là một trong những biện pháp hiệu quả và ít tốn kém nhất để phòng chống bệnh không lây nhiễm” – bà nhấn mạnh.
WHO đã kêu gọi Việt Nam nhanh chóng thực hiện biện pháp này, khi mà đã có ít nhất 108 quốc gia và 7 nước trong khu vực ASEAN áp dụng thuế đối với đồ uống có đường. Tổ chức này đề xuất lộ trình tăng thuế suất lên 40% giá xuất xưởng vào năm 2030, nhằm làm tăng giá bán lẻ ít nhất 20% và giúp đảo ngược xu hướng tiêu thụ hiện tại.
Trong một cuộc thảo luận tại Quốc hội về dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), nhiều đại biểu đã bày tỏ lo ngại về việc tiêu thụ đồ uống có đường đang gia tăng mạnh mẽ, điều này có thể tạo ra gánh nặng cho hệ thống y tế trong tương lai. Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cũng nhấn mạnh rằng việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường là cần thiết và cần được thực hiện sớm hơn, để bảo vệ sức khỏe thế hệ tương lai.
