Ung thư phổi đang trở thành một trong những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng tại Việt Nam, với tỷ lệ phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn rất cao. Tại hội nghị “Chương trình tiếp cận sức khỏe phổi Việt Nam, tăng cường tiếp cận y tế toàn diện” diễn ra vào ngày 26-3, Thứ trưởng Bộ Y tế đã chỉ ra rằng các bệnh lý không lây nhiễm, đặc biệt là các bệnh liên quan đến phổi, đang gia tăng và trở thành nguyên nhân hàng đầu gây tử vong.
Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh rằng việc phát hiện ung thư phổi thường diễn ra muộn, dẫn đến nhiều khó khăn trong điều trị và giảm tỷ lệ sống sót cho bệnh nhân.
Theo thống kê, tỷ lệ mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) ở người trên 40 tuổi tại Việt Nam lên đến 4,2%, trong khi tỷ lệ hen phế quản là 4,1%. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 29% bệnh nhân được điều trị dự phòng và chưa đến 40% được kiểm soát tốt.
Đặc biệt, ung thư phổi hiện có hơn 24.000 ca mắc mới mỗi năm, đứng thứ ba về số ca mắc mới nhưng lại đứng thứ hai về số ca tử vong. Khoảng 75% bệnh nhân được phát hiện ở giai đoạn muộn, khiến tỷ lệ sống sót sau 5 năm chỉ đạt khoảng 14,8%.
PGS-TS Đỗ Hùng Kiên, Phó Giám đốc Bệnh viện K, cho biết rằng ở giai đoạn đầu, ung thư phổi thường không có triệu chứng rõ ràng hoặc dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp khác, dẫn đến việc bỏ sót chẩn đoán.
“Bệnh viện ghi nhận khoảng 12.000 lượt khám mỗi năm liên quan đến bệnh lý u phổi, trong đó có khoảng 3.200 bệnh nhân được điều trị. Tuy nhiên, hơn 70% bệnh nhân đến khám ở giai đoạn muộn, làm giảm tỷ lệ sống sót. Do đó, việc tăng cường tầm soát và chẩn đoán sớm ung thư phổi là rất cần thiết,” PGS Kiên cho biết thêm.
Trong Chiến lược quốc gia phòng, chống bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2015-2025, Bộ Y tế đặt mục tiêu phát hiện sớm 50% số người mắc bệnh phổi không do thuốc lá và 40% số ca ung thư phổi. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức trong việc tầm soát và quản lý bệnh, đặc biệt là khả năng tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng tại tuyến cơ sở.
Ngành y tế đang đặt mục tiêu phát hiện sớm 40% số ca ung thư phổi trong năm nay, nhằm nâng cao tỷ lệ sống sót cho bệnh nhân.
Trong giai đoạn 2025-2027, Chương trình Sức khỏe phổi Việt Nam sẽ tập trung vào việc nâng cao nhận thức cộng đồng, cải thiện năng lực cho cán bộ y tế tại tuyến cơ sở, và thúc đẩy tầm soát, chẩn đoán sớm cũng như điều trị hiệu quả các bệnh lý liên quan đến phổi. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn trong quản lý bệnh cũng sẽ được chú trọng.
Các chuyên gia khuyến cáo rằng việc tầm soát ung thư phổi nên được thực hiện hàng năm hoặc mỗi hai năm cho những người có nguy cơ cao. Những người này thường là những người từ 50-75 tuổi, có lịch sử hút thuốc lá trên 20 gói năm, hoặc những người không hút thuốc nhưng có tiền sử ung thư phổi trong gia đình.
