Ngày 23 tháng 4, trong buổi hội thảo về “Tác động của việc tăng thuế thuốc lá đến sức khỏe cộng đồng và phản ứng của thị trường”, các chuyên gia đã chỉ ra rằng việc tăng thuế thuốc lá không chỉ không làm gia tăng tình trạng buôn lậu mà còn mang lại nhiều lợi ích tích cực cho sức khỏe người dân.
Hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, gây ra nhiều hệ lụy cho sức khỏe.
Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Anh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và phát triển, cho biết theo khảo sát năm 2025, mặc dù chưa có sự điều chỉnh thuế, giá thuốc lá tại các cửa hàng và thị trường chợ đen đã có xu hướng tăng. Điều này đã bác bỏ quan điểm của một số doanh nghiệp cho rằng việc tăng thuế sẽ làm thuốc lậu trở nên rẻ hơn và dẫn đến việc tiêu dùng gia tăng.
Trong năm 2022, Việt Nam đã phải chi tới 108.000 tỷ đồng (tương đương 1,14% GDP) cho các chi phí liên quan đến bệnh tật và tử vong do thuốc lá. Số tiền này lớn gấp 5 lần so với số thuế mà ngành thuốc lá đóng góp vào ngân sách nhà nước.
Bác sĩ Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá thuộc Bộ Y tế, cho biết hàng năm có hơn 104.000 người tử vong do thuốc lá, trong đó gần 19.000 người không hút thuốc nhưng lại bị ảnh hưởng bởi khói thuốc thụ động.
Thuốc lá chứa hơn 7.000 chất độc hại, gây ra ít nhất 25 loại bệnh nguy hiểm như ung thư, bệnh tim mạch và các vấn đề về hô hấp. Hơn 45 triệu người dân Việt Nam đang có nguy cơ mắc bệnh hoặc tử vong sớm, chủ yếu là những người trong độ tuổi lao động.
Bà Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá, nhấn mạnh rằng từ năm 2008 đến 2023, mặc dù thuế thuốc lá đã tăng, nhưng sản xuất và xuất khẩu thuốc lá vẫn không ngừng gia tăng, trong khi lượng tiêu dùng không có dấu hiệu giảm. Năm 1994, người dân phải chi tới 31% thu nhập hàng năm để mua 100 bao thuốc, nhưng đến năm 2017, tỷ lệ này đã giảm xuống còn 5,2%.
Vì vậy, nhiều chuyên gia đã đề xuất áp dụng mức thuế tuyệt đối 5.000 đồng cho mỗi bao thuốc từ năm 2026, với kế hoạch tăng dần lên 15.000 đồng vào năm 2030, hướng tới một hệ thống thuế hỗn hợp chiếm 75% giá bán lẻ.
“Đây là một bước đi cần thiết nhằm giảm tiêu thụ thuốc lá, tăng nguồn thu cho ngân sách và bảo vệ sức khỏe cộng đồng” – bà Hải khẳng định.
