Trầm cảm là một trong những rối loạn tâm lý phổ biến nhất hiện nay, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Bệnh lý này không chỉ gây ra những cảm xúc tiêu cực mà còn có thể dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá 14 phương pháp điều trị tâm lý bệnh trầm cảm hiệu quả, giúp người bệnh tìm lại niềm vui sống.
Trầm cảm là một bệnh rối loạn cảm xúc thường gặp
Dấu hiệu nhận biết trầm cảm
Trầm cảm có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau, và việc nhận biết sớm là rất quan trọng để có thể can thiệp kịp thời. Dưới đây là một số dấu hiệu điển hình:
- Khí sắc giảm sút: Người bệnh thường cảm thấy buồn bã, chán nản và không còn hứng thú với những hoạt động mà trước đây họ yêu thích.
- Thiếu năng lượng: Cảm giác mệt mỏi, không có sức lực để thực hiện các công việc hàng ngày.
- Khó khăn trong việc tập trung: Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc hoàn thành công việc hoặc học tập.
- Thay đổi trong thói quen ăn uống: Có thể là chán ăn hoặc ăn uống không kiểm soát.
- Giảm lòng tự trọng: Cảm giác tội lỗi và không xứng đáng có thể xuất hiện.
- Suy nghĩ tiêu cực: Người bệnh thường có những suy nghĩ bi quan về cuộc sống và tương lai.
- Có ý định tự làm hại bản thân: Đây là dấu hiệu nghiêm trọng cần được can thiệp ngay lập tức.
- Rối loạn giấc ngủ: Có thể là mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều.
- Thay đổi cân nặng: Sút cân hoặc tăng cân không kiểm soát.
Người bệnh trầm cảm biểu hiện giảm khí sắc, thờ ơ vô cảm với mọi thứ xung quanh
Các phương pháp chẩn đoán trầm cảm
Để xác định bệnh trầm cảm, bác sĩ sẽ thực hiện một số phương pháp chẩn đoán như sau:
Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám và khai thác thông tin về tình trạng sức khỏe, triệu chứng mà người bệnh đang gặp phải. Việc chia sẻ tiền sử bệnh lý cũng rất quan trọng để xác định nguyên nhân gây ra trầm cảm.
Người bệnh cần chia sẻ các triệu chứng biểu hiện gần đây để chẩn đoán bệnh
Các xét nghiệm cận lâm sàng
Mặc dù không có xét nghiệm nào đặc hiệu cho trầm cảm, nhưng bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm để loại trừ các bệnh lý khác có thể gây ra triệu chứng tương tự.
Xét nghiệm hormon tuyến giáp để phân biệt trầm cảm với bệnh lý tuyến giáp
Đánh giá tâm thần
Người bệnh sẽ được thực hiện các bài kiểm tra tâm lý để đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh. Các câu hỏi sẽ liên quan đến triệu chứng, lịch sử sức khỏe và các yếu tố tâm lý xã hội khác.
Người bệnh cần thực hiện các bài đánh giá tâm lý để xác định bệnh
Tiêu chuẩn DSM-5
Hội Tâm thần học Mỹ sử dụng tiêu chuẩn DSM-5 để đánh giá và phân loại các triệu chứng của bệnh trầm cảm. Đây là công cụ quan trọng giúp các chuyên gia xác định chính xác tình trạng của người bệnh.
Bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh và mức độ trầm cảm dựa trên tiêu chuẩn DSM – 5
Điều trị trầm cảm bằng thuốc
Việc điều trị trầm cảm thường bao gồm việc sử dụng thuốc, tuy nhiên, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ để có phác đồ điều trị phù hợp. Dưới đây là một số nhóm thuốc thường được sử dụng:
Nhóm thuốc chống trầm cảm ba vòng
Nhóm thuốc này thường được sử dụng để điều trị trầm cảm, có tác dụng ức chế các thụ cảm thể serotonin và norepinephrin. Tuy nhiên, thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn.
Amitriptyline là đại diện nhóm thuốc chống trầm cảm ba vòng
Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI)
SSRI là nhóm thuốc mới, có tác dụng chọn lọc lên hệ serotonin, giúp giảm thiểu tác dụng phụ. Tuy nhiên, người bệnh có thể gặp một số vấn đề về tiêu hóa và chức năng tình dục.
Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) dung nạp tốt và ít tác dụng phụ
Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin – norepinephrin (SNRI)
Nhóm thuốc này bao gồm một số loại như duloxetin và venlafaxin, thường được chỉ định cho người lớn và không khuyến cáo cho trẻ em dưới 18 tuổi.
Venlafaxin là đại diện của nhóm ức chế tái hấp thu serotonin – norepinephrin (SNRI)
Nhóm thuốc ức chế monoamine oxidase
Nhóm thuốc này có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng và cần được sử dụng dưới sự giám sát của bác sĩ.
Bạn không nên sử dụng phomat khi đang dùng thuốc ức chế monoamine oxidase
Thuốc chống trầm cảm không điển hình
Nhóm thuốc này tác động đến nhiều chất dẫn truyền thần kinh khác nhau, giúp cải thiện tình trạng của người bệnh.
Thuốc chống trầm cảm không điển hình có tác dụng cải thiện khí sắc của người bệnh
Nhóm thuốc chống loạn thần
Được sử dụng trong các trường hợp trầm cảm nặng có triệu chứng loạn thần, nhóm thuốc này có thể gây ra một số tác dụng phụ như run chi và khó chịu.
Haloperidol là thuốc chống loạn thần được sử dụng trong các trường hợp trầm cảm nặng
Điều trị trầm cảm bằng phương pháp tâm lý
Điều trị tâm lý là một phần quan trọng trong quá trình điều trị trầm cảm. Dưới đây là một số phương pháp tâm lý hiệu quả:
Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT)
CBT là một phương pháp điều trị giúp người bệnh nhận thức và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực, từ đó cải thiện hành vi và cảm xúc của họ.
Liệu pháp hành vi nhận thức có tác dụng thay đổi suy nghĩ và hành xử của người bệnh
CBT trực tuyến
Phương pháp điều trị trực tuyến giúp người bệnh dễ dàng tiếp cận dịch vụ tư vấn mà không cần phải di chuyển, rất phù hợp cho những người gặp khó khăn trong việc đi lại.
CBT trực tuyến thuận tiện cho khó khăn trong di chuyển và ngại đám đông
Liệu pháp liên cá nhân (IPT)
Liệu pháp này giúp người bệnh cải thiện kỹ năng giao tiếp và xây dựng mối quan hệ xã hội tốt hơn, từ đó giảm bớt cảm giác cô đơn và trầm cảm.
Việc điều trị theo nhóm giúp cải thiện giao tiếp và mở rộng mối quan hệ xã hội
Tâm lý trị liệu
Tâm lý trị liệu là một phương pháp hiệu quả trong việc điều trị trầm cảm, giúp người bệnh tìm ra nguyên nhân gốc rễ của vấn đề và theo dõi tiến triển của họ.
Tâm lý trị liệu là biện pháp điều trị bệnh trầm cảm hiệu quả
Tư vấn
Người bệnh cần được lắng nghe và tư vấn để cảm thấy tự tin hơn trong việc chia sẻ cảm xúc và suy nghĩ của mình.
Chuyên viên tâm lý sẽ dành thời gian tư vấn cho người bệnh yên tâm điều trị
Điều trị trầm cảm bằng sốc điện (ECT)
Sốc điện là một phương pháp điều trị hiệu quả cho những trường hợp trầm cảm nặng, đặc biệt là khi các phương pháp khác không mang lại kết quả. Một số chỉ định sử dụng sốc điện bao gồm:
- Trầm cảm có ý định tự sát.
- Người bệnh không ăn uống.
- Trầm cảm kèm theo loạn thần.
- Trầm cảm kháng thuốc.
- Người bệnh không thể sử dụng thuốc do tác dụng phụ.
Tuy nhiên, phương pháp này cũng có một số chống chỉ định và cần được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ.
Sốc điện được thực hiện khi người bệnh có loạn thần, cơn tăng trương lực
Điều trị trầm cảm bằng việc thay đổi lối sống
Dinh dưỡng
Chế độ ăn uống hợp lý có thể giúp cải thiện tình trạng của người bệnh trầm cảm. Việc bổ sung đầy đủ dinh dưỡng và lựa chọn thực phẩm yêu thích sẽ giúp kích thích cảm giác thèm ăn.
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong điều trị bệnh trầm cảm
Nghỉ ngơi
Thư giãn và nghỉ ngơi hợp lý là rất cần thiết để giảm bớt căng thẳng và hỗ trợ quá trình điều trị trầm cảm.
Nghỉ ngơi hợp lý giúp thư giãn cơ thể hỗ trợ điều trị trầm cảm hiệu quả
Các đối tượng dễ mắc trầm cảm
Phụ nữ sau sinh
Trầm cảm sau sinh là một vấn đề ngày càng phổ biến, gây ra nhiều khó khăn cho phụ nữ trong giai đoạn này. Gia đình cần chú ý để phát hiện sớm và hỗ trợ kịp thời.
Trầm cảm sau sinh đang ngày càng trở nên phổ biến
Sau tổn thương não
Tổn thương não có thể dẫn đến những thay đổi trong cảm xúc và tâm trạng của người bệnh, gây ra trầm cảm.
Trầm cảm có thể gặp sau các tổn thương não
Sang chấn tâm lý
Trầm cảm thường xuất hiện sau những sang chấn tâm lý lớn, như mất người thân hay ly hôn, khiến người bệnh cảm thấy mất niềm tin vào cuộc sống.
Triệu chứng trầm cảm thường xuất hiện sau các sang chấn tâm lý
Trên đây là 14 phương pháp điều trị trầm cảm hiệu quả mà bạn có thể tham khảo. Tuy nhiên, việc lựa chọn phương pháp điều trị cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Hãy chia sẻ bài viết này để giúp đỡ những người xung quanh bạn!
Đỗ Thị Hương
